بمبئی یا مومبای ، کلانشهری بسیار پرچمعیت و بزرگترین شهر هند و مرکز ایالت ماهاراشترا محسوب می شود. مومبای در اصل، از به هم پیوستن هفت جزیره در ساحل کونکان به وجود آمده و به مرور زمان به شهر جزیره ای مومبای تبدیل شده است. این جزیره همراه با جزیره سالست در مجاورت آن، سالست بزرگ را تشکیل داده است.
کلانشهر آن با جمعیت 21 میلیون، یکی از بزرگترین مناطق شهری جهان است.
مومبای بدون شک مرکز تجاری هند و یکی از بنادر کلیدی در کشور است. طبیعت مومبای به عنوان یک شهر پرجمعیت هندی، با حضور بالیوود، مرکز صنعت فیلم و سریال هندی در جهان، شناخته می شود. همچنین بیشترین جمعیت زاغه نشین های هند نیز در اطراف این شهر زندگی می کنند.
مومبای یک کلانشهر با تنوع بسیار بالاست. طبیعت رو به پیشرفت آن، کار را برای توسعه باقی نقاط هند دشوار کرده است.
بحث زیادی پیرامون نام اصلی این شهر وجود دارد. برخی می گویند که نام فعلی مومبای، نام اصلی آن است؛ و این نامی است که از «مومبا» گرفته شده، نام الهه محلی هندی مومبادوی و «آی»، که در ماراتی به معنی «مادر» است. عده دیگری ادعا می کنند نام آن نسخه انگلیسی شده بوم باهیا می باشد که توسط پرتغالی ها به آن اطلاق شده و به معنی «خلیج زیبا» می باشد و بعدها انگلیسی ها از این نام خوششان آمده و نام کل ایالت را بمبئی گذاشتند.
در سال 1995 نام شهر به طور رسمی از بمبئی به مومبای تغییر پیدا کرد. اگرچه بمبئی و مومبای هردو استفاده می شوند، ولی افرادی که صریحاً «بمبئی» را استفاده می کنند، به طور کلی به زبان غیر ماراتی حرف می زنند و کسانی که از مومبای استفاده می کنند، به زبان ماراتی صحبت می کنند. در غرب، به منظور جلوگیری از تنش ها، مومبای استفاده می شود.
اگرچه امروزه هفت جزیره وجود دارند که تشکیل دهنده شهر هستند، اما تاریخچه طولانی از دیگر نقاط [(i)هندوستان|http://www.parspalad.com/تور-های-هندوستان|class13] دارد، اما نقطه اصلی تاریخ مومبای از سال 1498 و هنگامی است که پرتغالی ها این منطقه را از منطقه تحت حکومت سلطان گجرات خارج کردند. پرتغالی ها در این منطقه خانه، قلعه و کلیسا (از جمله کلیسای دیدنی پرتغالی ها) ساختند. هرچند نتوانستند تصرفات خود را حفظ کنند و هنگام عروسی کاترین دو براگانزا با چارلز دوم پادشاه انگلستان، انگلیسی ها در سال 1661 بخشی از آن را به عنوان جهیزیه او به دست آوردند. او نیز علاقه چندانی به این جزیره نداشت و آن را در سال 1668 به کمپانی هند شرقی واگذار کرد. این کمپانی، بنادر، پست های تجاری و قلعه ای ساخت که مرکز فرماندهی شهر گردید. همچنین شروع به مرمت و اتصال جزیره ها به هم کردند که این کار تا دهه 1960 هم ادامه داشت.
این شهر سبب جذب صنایع و جوامع کاری مثل پارسی ها، گجراتی ها و مرواری ها (راجستان) گردید و در اواخر قرن نوزدهم شرکت ها و کارخانه جاتی را بنا نهادند. این صنایع نیروی کار را از بخش های مختلف کشور جذب نمودند. موج های بعدی مهاجرت، شکل امروزی شهر و حومه آن را به وجود آوردند.
شهری که وجود خود را مدیون تلاش های بریتانیایی ها می داند، زادگاه کنگره ملی هندوستان است، نقش به سزایی در جنبش های استقلال این کشور ایفا نمود. شهری که کارخانه های آن را در اوسط قرن، صنعتگران ساختند، مرکز ایالت ماهاراشتراست که مردم آن به زبان ماراتی صحبت می کنند.
در دهه 80، هزینه های بالای کار و کار زیاد، منجر به بسته شدن چندین کارخانه نساجی شد و شهر رو به زوال رفت تا اوایل دهه 90 که مجدداً رشد و شکوفایی در آن پا گرفت. جمعیت زیاد آن، سبب تحول در زیرساخت های شهر شد. شبکه ریلی و جاده ای از دهه 90 تغییرات گسترده ای پیدا کرد، اما به دلیل حجم بالای کار، هرسال راه های جدیدی در حال ساخت هستند. اکنون مومبای خود را به عنوان یک مرکز صنعتی، احیا نموده است.
در ژانویه 1993، به دنبال تخریب مسجد ببری در آیودیا ، موجی از ناآرامی شهر را فرا گرفت، و حدود 1000 کشته برجای گذاشت که عمده آنها، مسلمان بودند. از آن زمان تا به حال، رابطه میان اقوام مختلف شهر، بسیار وخیم بوده، و چندین حمله تروریستی صورت گرفته است.
مومبای بزرگترین کلانشهر هندوستان است. در مقایسه با باقی نقاط کشور، این شهر کاملاً لیبرال است. همراه با جمعیت زیادی که از شهرهای دیگر به اینجا مهاجرت می کنند، شهروندانی که به طور عام، «مومبایکر » نامیده می شوند، تحمل زیادی در برابر فرهنگ های مختلف داشته، و همین امر، سبب تلاقی بیشتر فرهنگ ها شده است. هرچند در سالهای اخیر، این تحمل، گاهی تحت فشار های خارجی قرار گرفته است. بین دهه های 60 و 80، خشم زیادی در مورد غیر ماراتی زبان هایی به وجود آمد که صاحب شغل بودند. منازعات سالهای 1991 و 1993 بین هندوها و مسلمانان، بر این امر تأثیر منفی گذاشت، اما شهر توانست این مجادلات را مدیریت کند.
مومبای سه فصل اصلی دارد: تابستان، فصل باران های موسمی و زمستان (تابستانی معتدل تر). بهترین زمان در فصل زمستان و بین ماه های نوامبر و فوریه است. رطوبت هم در زمستان کمتر است و هوا مطبوع تر است؛ دمای حداقل C17 بوده و حداکثر به C31-30 می رسد. فصل تابستان هم از ماه مارس تا ماه می، دما نوسانات زیادی دارد.
در این زمان، هوا گرم و شرجی است. از ماه ژوئن تا سپتامبر فصل باران های موسمی است که در آن، باران های سیل آسا می بارد. در طول سال دو یا سه مرتبه در شهر سیل می آید و زندگی طبیعی در این روزها مختل می شود. در کل سال هم هوا مرطوب است، چون شهر بر روی ساحل قرار دارد.
مومبای، نقطه برخورد اقوام مختلف هندی است. مردمی از بخش های مختلف هندوستان ، ولی مهاجران از غرب در اکثریت بوده و بعد از آنها شمالی ها و سپس جنوبی ها قرار دارند. ماراتی زبان رسمی شهر و ایالت است که توسط نهادهای دولتی ایالتی، شهرداری ها، و پلیس استفاده می شود و علاوه بر این، زبان اصلی مردم محلی است.
هرچند، به عنوان بزرگترین شهر کشور و اصلی ترین مرکز تجاری، مومبای پذیرای مهاجرانی از دیگر بخش های هندوستان بوده، که ماراتی بلد نیستند. نسخه محلی هندی، همراه با تأثیرات فراوان از بالی وود، هندی بامبایی، نامیده شده و اگرچه هرکس بتواند هندی معمولی را بفهمد، می تواند آن را نیز درک کند. بیشتر تحصیل کرده های محلی، سه زبان هندی، ماراتی و انگلیسی را بلد هستند.
انگلیسی به طور گسترده ای در بانک داری و تجارت به کار برده می شود. در بیشتر اماکن، می توانید منظور فرد مقابل را با ترکیب هندی و انگلیسی متوجه شوید، چون بیشتر مردم، انگلیسی را در حد دست و پا شکسته ای بلد هستند. هرچند انتظار شنیدن زبان های محلی دیگری مثل گجراتی، کانادا ، تلوگو ، تامیل، سندی را نیز باید داشته باشید.
بر اساس آمارهای سال 2011، نرخ باسوادی در مومبای 94.7% بوده که بیشتر از میانگین جهانی 86.7% است. مردم مومبای می توانند تا حدی انگلیسی حرف بزنند، و آنهایی که در شرکت ها کار می کنند و سطح متوسط به بالایی دارند، می توانند به طور روان انگلیسی صحبت کنند.
دیدنی های زیادی در مومبای وجود دارد، اما دیدنی های توریستی اصلی در جنوب مومبای متمرکز شده اند. با استانداردهای هندوستان ، مومبای شهری جوان بوده و این شهر تا سه قرن پیش که از دریا پدید آمده، وجود نداشته است. بنابراین دیدن غارهایی مانند الفانتا ، کانهری و ماهاکالی در شهر، بسیار شگفت آور خواهد بود.
بریتانیایی ها شهری باشکوه را در داخل دیوارهای قلعه سنت جورج بنا نهادند، که در محدوده جنوبی شهر قرار داشت. برخی از نمونه های خوب سبک گوتیک، نئوکلاسیک و ایندو-ساراسنی، در این منطقه دیده می شود. برای کسب بهترین تجربه در جنوب مومبای، در این خیابان ها از چرچ گیت تا کولابا پرسه بزنید. این نواحی طراح زیبایی دارند و برخلاف باقی نقاط شهر، پیاده روهای پهن و وسیعی دارد. بناهای مشهور این منطقه عبارتند از دروازه هند، ساختمان پایانه (پایانه پیروزی)، شهرداری و اداره مرکزی پلیس و (موزه شاهزاده ولز سابق). هتل مشهور تاج-محل درست مقابل دروازه هند، واقع شده است. ساختمان های دانشگاه مومبای و قوه قضائیه هم نمونه های بسیار خوبی از دوران استعمارگری هستند. ساختمان های مدرن دیگری هم در این منطقه وجود دارد. ناحیه ای مشهور به مارین درایو (نزدیک ساحل چوپاتی به NCPA) محل قرارگیری تعدادی از ساختمانهای به سبک آرت دکو می باشد. مومبای پس از میامی، بیشترین تعداد بنای ساخته شده به این سبک را دارد. برخی از بناهای مشهور در این سبک عبارتند از سینما اروس و سینما ریگال.
برخی از مشهورترین موزه ها و گالری های هنری هندوستان ، در مومبای قرار دارند. ناحیه کالا گودا در جنوب مومبای، پر از این اماکن است، به خصوص (موزه شاهزاده ولز)، گالری ملی هنر مدرن، که بیشتر آنها در جنوب مومبای، قرار دارند. مکان محبوب دیگر، گالری هنر جهانگیر، واقع در کالا گودا است که نمایشگاهی از تحولات هنرمندان مطرح می باشد. در ساختمان مجاور این گالری هم آثار هنرمندان مختلف، به نمایش گذاشته شده است.
گالری مرکزی هنر نهرو در ورلی، در مجمتع نهرو، گالری است که به استعدادهای جوان اختصاص یافته است. در داخل این مجتمع نمایشگاهی دائمی وجود دارد، که تلاش دارد تا تمام جنبه های دستاوردهای هنری، روشنفکری و فلسفی در طول قرون مختلف، آشنا شوید. در دیگر انتهای مجتمع، مرکز علوم نهرو - ورودی دیگری از ماهالاکمی دارد، نمایشگاهی دائمی در مورد علوم تعاملی و هیجان انگیز بوده و سعی دارد اصول علمی را به روشی طنز و خودمانی آموزش دهد.
مومبای چند ساحل دارد، که یکی از آنها در جنوب شهر قرار دارد. اما این سواحل خیلی هم خوب نیستند و آب کنار ساحل، به طرز عجیبی کثیف است. سواحل نسبتاً تمیزتر در شمال غرب مومبای قرار دارند. هرچند این سواحل مکان های جالبی است تا ببینید که چگونه مردم محلی عصر خود را با غذاهای مختلف و سرگرمی های گوناگون، سپری می کنند.
سواحل دیگری هم وجود دارد مثل جیراگون چوپاتی در جنوب مومبای، جوهو در حومه غربی و آکسا در مالاد. امواج آن خیلی قدرتمند نیستند، اما در هنگام باران های سیل آسا افراد زیادی جان خود را از دست می دهند، پس از رفتن داخل آب، اجتناب کنید (به خصوص در ساحل آکسا). توصیه ای به خانم ها: سواحل مومبای، سواحلی نیستند که شما بتوانید در آنجا مایو به تن کنید، به خصوص از نوع دوتکه.
مومبای دارای معابد، مساجد، کلیسا، پارسیاگیار ، و کنیسه می باشد که نشان دهنده جمعیتی آن است. با وجود اینکه این اماکن در صورتی که مرتبط با عقیده شما باشد، می تواند مکانی دیدنی باشد، اما یک کلیسای پرتغالی در دادار است که به خاطر معماری بی نظیر آن، ارزش دیدن را دارد.
حاجی علی درگاه ، یکی از پربازدیدترین اماکن مومبای است. درگاه شریف، بر روی جزیره کوچکی در فاصله 500 متری ساحل و در میان خلیج ورلی و در مجاورت ورلی ساخته شد. مردم از ادیان و مناطق مختلف، به دیدن این مکان می آیند. هر هفته بیش از 80000 نفر از درگاه دیدن می کنند.
ک بنای یادبود شاخص در حومه شمال غرب مومبای، ویپاسانای جهانی ، گورای ، مومبای می باشد. این محل، مرکز مدیتیشنی است که برای 8000 نفر صندلی دارد. ویپاسانا از نظر لغوی به معنای مکاشفه است و این مرکز، دوره های 10 روزه و دوره های فشرده 1 روزه در روز یک شنبه برگزار می کند. این دوره ها رایگان بوده اما برای ورود به آنها شما باید از قبل در سایت این مرکز، ثبت نام کنید.
معبد سیدیونایاک در مومبای شهرت زیادی دارد. این معبد در دادار واقع شده و شما می توانید به راحتی از ایستگاه قطار دادار، با یک تاکسی به آن برسید.
همچنین این شهر پر از کنیسه های یهودی است که سابقاً در ناحیه ای به نام بیکولا فراوان بودند. در این محله سه قبیله اصلی یهودیان زندگی می کردند. این قبایل عبارتند از بغدادی، بنی اسرائیلی و افراد محلی که به مرور زمان، یهودی شده اند.
دو معبد هارا کریشنا واقع در نزدیکی سواحل جوهو و چوپاتی. این معابد جاذبه های گردشگری جز 5 جاذبه گردشگری مهم مومبای قرار دارند، و مریدان آن، به پرستش خدای کریشنا پرداخته و افراد معمولی هم می توانند در نیایش مقدس کریشنا، مشارکت کنند.
